Vijf tips voor effectieve regie over de ondergrond in jouw project

januari 18, 2022

Projecten op het gebied van ondergrondse kabels en leidingen worden nog vaak geïsoleerd voorbereid en uitgevoerd. Met als gevolg dat er zich onverwachte problemen voordoen, kosten- en hinderbesparingen worden gemist en een volgende generatie met problemen wordt opgezadeld. Regie over de ondergrond is nodig om projecten slim en effectief uit te voeren en om bovengrondse ambities waar te kunnen maken. Vijf tips voor projectleiders om die regierol naar zich toe te trekken en succesvol in te vullen.

1. Denk aan de lange termijn

Het ontbreken van regie wordt vaak niet als probleem gezien. Maar alles wat je vandaag in de ondergrond doet, heeft gevolgen voor later. De ondergrond raakt steeds voller. Er moet steeds meer in dezelfde ondergrondse ruimte. Denk aan verzwaring van het elektriciteitsnet, laadpalen, regenwateropslag, ondergrondse afvalinzameling en meer ruimte voor groen. Idealiter reserveren we ruimte in de ondergrond voor toekomstige toepassingen.

Om te beginnen kun je helpen de druk op de ondergrond niet nog groter te maken. Check je project op mogelijke neveneffecten. Wat je vandaag bedenkt, kan later onbedoeld leiden tot een nog groter beroep op de ondergrond. Niet alles is voorspelbaar. Maar veel weten we wel. Als je groen weghaalt, wordt het warmer, heb je meer koeling nodig, neemt de stroomvraag toe en zijn extra kabels nodig.

Als projectleider heb je een verantwoordelijkheid voor de mensen die na jou in diezelfde ondergrond moeten werken. We lopen in Nederland het risico dat we onze fouten uit het verleden herhalen. De openbare ruimte in stedelijk gebied ligt tot twee meter diepte vol met kabels en leidingen. We hebben verzuimd ruimte te reserveren voor toekomstige ontwikkelingen. Voor nieuwe ondergrondse infrastructuur gaan we noodgedwongen dieper. Als wij nu niet nadenken over ruimtelijke ordening, creëren wij daar hetzelfde probleem.  Denk in oplossingen die toekomstbestendig zijn, zoals mantelbuizen of leidingentunneltjes. Dan kun je de extra kabels en leidingen later bijvoegen. Dat is slim omdat je weet dat er in de toekomst meer nodig zal zijn. Zo’n oplossing is op lange termijn vaak goedkoper.

En voor de korte termijn helpt het al heel veel als kabels en leidingen op de afgesproken plek worden gelegd. Dus niet net naast het tracé, waar misschien meer ruimte is. Zo wordt de beschikbare ruimte maximaal benut en voorkom je toekomstige extra kosten voor beheer en onderhoud.

2. Denk in kansen

Regie over de ondergrond kan je vandaag al kostenbesparing, hinderbeperking en duurzamer oplossingen opleveren. Kijk altijd of je werkzaamheden kunt combineren. Denk aan het combineren van rioolvervanging met werkzaamheden aan kabels en leidingen voor gas, water, elektriciteit en telecom. Probeer waar mogelijk afschrijftermijnen op elkaar af te stemmen.

Kijk waar hergebruik van kabels en leidingen mogelijk is en haal oude kabels en leidingen meteen weg. Overleg met andere partijen. Trigger hen om mee te gaan, combineer grondonderzoek. Er zijn volop mogelijkheden om jezelf het leven vandaag al gemakkelijker te maken.

Om die kansen ook echt te kunnen verzilveren, zul je vaak je eigen organisatie moeten overtuigen om niet alleen naar de kosten van vandaag te kijken, maar ook naar de voordelen op lange termijn. Zorg dus dat je de doelstellingen van je organisatie kent. Spelen duurzaamheid, meer groen of verminderen hinder een rol? Gebruik die uitgangspunten om de toegevoegde waarde voor jouw organisatie te motiveren.

3. Ken je vergunningverleners

Toetsende instanties hebben niet altijd goed zicht op de echte risico’s. In Nederland hebben we vaak te maken met zogeheten theoretische toetsing. De vergunningverlener werkt met een afvinklijst die de mogelijkheid om risico gestuurd te werken aanzienlijk beperkt. Niet elke afwijking van een eis is per se een risico. Risico gestuurd werken voorkomt dat je onnodige maatregelen neemt. De praktijk van theoretische toetsing zal niet snel veranderen. De kernvraag is dan ook: hoe ga je er zelf mee om? Hoe bereik je dat de vergunningverlener met je meedenkt? Zorg dat je je dossier en inhoudelijke projectkennis op orde hebt. Je bent dan van toegevoegde waarde voor de vergunningverlenende instantie en kunt letterlijk de regie nemen.

Wanneer je in een specifiek gebied werkt, heb je meestal goed contact met vergunningverleners en weet je wat je aan elkaar hebt. Dan ken je de mensen. Aan de andere kant loop je dan het risico dat je weleens vergeet een slag dieper te denken. Met name risico’s op de langere termijn kun je over het hoofd zien. Dan sluipt automatisch gedrag er gemakkelijk in. Bekijk je project dus regelmatig met een objectieve blik van buitenaf, of laat dat door een ander doen.

Werk je incidenteel in een gebied, overweeg dan of het rendabel is om zelf uit te zoeken hoe de vergunningsverleners in dat gebied werken. Er is nog vaak sprake van kennisoverdracht van persoon op persoon. Het kan veel tijd kosten om een goede relatie op te bouwen en tot effectieve samenwerking te komen. Je kunt dan ook kiezen voor samenwerking met partijen die bekend zijn in dat gebied.

4. Zorg dat je project ondergrond-proof is

Het gaat erom dat je vroegtijdig kijkt wat nodig is om een project goed, slim en effectief uit te voeren en dat je daarbij ook de effecten op langere termijn meeweegt. Je hebt als projectleider bij de uitvoerende organisatie regie over de ondergrond nodig om je bovengrondse ambities waar te kunnen maken. Dat geldt ook voor de vergunningverlener.

De behoefte aan regie over de ondergrond is niet alleen in steden aan de orde, zoals vaak wordt gedacht. Op het platteland of in kleinere gemeenten speelt dit probleem evengoed. Je moet jezelf de vraag durven stellen of je die bovengrondse ambities eventueel moet bijstellen zodra je zicht hebt op wat er in de ondergrond allemaal nodig is om die ambities te realiseren.

Die slag wordt vaak overgeslagen en zorgt voor veel praktische problemen in de uitvoering. Je kent het probleem pas als je het tegenkomt. Voldoe je ook nog steeds aan je eigen duurzaamheidsdoelen? Wat als je zestig bomen moet kappen ten behoeve van een ondergrondse trafo die niet in de oorspronkelijke afweging was meegenomen?

5. Documenteer en heb aandacht voor interne systemen

Het documenteren van alles wat er gebeurt in de ondergrond is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de vergunningverlener en de uitvoerende partij. Als projectleider heb je er last van als het fout gaat. Het is in ieders belang dat de ligging van kabels en leidingen wordt gecontroleerd en vastgelegd. Dan kan de volgende grondroerder ook weer veilig verder. Overleg dus met de vergunningverlener over hoe je je project goed gedocumenteerd achter laat.

Maak jezelf het leven gemakkelijker door alle beschikbare middelen ook echt te gebruiken. Zijn er 3D-revisies beschikbaar? Gebruik die dan ook.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel. Wij helpen u graag verder, klik hier en kom in contact.

Auteur: Rosella Krot
Directeur Dutch Tunnel Engineering